Hof Den Haag, 31-10-2023, nr. BK-23/00114

Aan belanghebbende is voor het jaar 2017 een aanslag in de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen (IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 28.215 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 1.241 (de aanslag). Bij gelijktijdig gegeven beschikking is een bedrag van € 121 aan belastingrente in rekening gebracht (de beschikking belastingrente).

De Inspecteur heeft een herziene aangifte IB/PVV 2017 aangemerkt als verzoek om ambtshalve vermindering van de aanslag en de beschikking belastingrente. De Inspecteur heeft het verzoek om ambtshalve vermindering gedeeltelijk toegewezen en de aanslag bij verminderingsbeschikking ambtshalve verminderd tot een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 28.032.

De Inspecteur heeft bij uitspraak op bezwaar het bezwaar van belanghebbende tegen de verminderingsbeschikking afgewezen.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak op bezwaar beroep bij de Rechtbank ingesteld. In verband daarmee is een griffierecht geheven van € 49. De Rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof. In verband daarmee is een griffierecht geheven van € 136. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 19 september 2023. De Inspecteur is verschenen. Belanghebbende is zonder bericht van verhindering niet verschenen. De griffier heeft voorafgaand aan de zitting de Track & Trace-gegevens van PostNL geraadpleegd en vastgesteld dat belanghebbende op het juiste adres voor de mondelinge behandeling van de zaak is uitgenodigd. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt.

Belanghebbende was geheel 2017 gehuwd en woonachtig in Nederland. In het verleden heeft belanghebbende ongehuwd samengewoond met mevrouw [A] (de ex-partner), woonachtig in [buitenland] .

Belanghebbende heeft op 16 februari 2021 een herziene aangifte IB/PVV voor het jaar 2017 ingediend en daarbij voor het eerst een bedrag van € 4.800 als uitgaven voor onderhoudsverplichtingen in aanmerking genomen. De Inspecteur heeft deze aangifte aangemerkt als verzoek tot ambtshalve vermindering van de aanslag.

De Inspecteur heeft bij brief van 6 april 2021 verzocht om informatie ten aanzien van het in de aangifte opgenomen bedrag aan uitgaven voor onderhoudsverplichtingen. De brief luidt, voor zover van belang, als volgt:

“Ik ontving uw herziene aangifte inkomstenbelasting, premie volksverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet 2017. Om deze aangifte te kunnen beoordelen, heb ik meer informatie nodig. In deze brief leest u om welke informatie het gaat.

Betaalde alimentatie of andere onderhoudsverplichtingen

U trekt een bedrag af van € 4.800 voor betaalde alimentatie of andere onderhoudsverplichtingen. Om te kunnen beoordelen of u recht hebt op aftrek voor betaalde alimentatie of andere onderhoudsverplichtingen, verzoek ik u de volgende informatie te sturen:

- de onderliggende stukken met betrekking tot de alimentatie die u moet betalen

- de bankafschriften van de betaalde alimentatie”

In uw herziene aangifte trekt u € 4.800 af voor betaalde alimentatie en andere onderhoudsverplichtingen.

Ik heb u via mijn brief van 6 april 2021 verzocht om meer informatie met betrekking tot de betaalde alimentatie en andere onderhoudsverplichtingen. Ik heb op 20 april 2021 een reactie van u ontvangen. Dit betreft een brief en een identiteitsbewijs van mevrouw [A] . In de brief verklaart mevrouw [A] dat zij vanaf 2017 tot en met 2020 € 4.800 per jaar van u heeft ontvangen. Op 6 mei 2021 heb ik een tweedé reactie van u ontvangen. Dit betreft een kwitantie van het bedrag van € 4.800 die achteraf is opgemaakt en een stuk waaruit blijkt dat mevrouw [A] een bril aangemeten heeft gekregen. U geeft aan de kosten van haar bril in de aangifte van 2021 mee te zullen nemen.

U hebt ongehuwd samengewoond met mevrouw [A] . In dat geval kunnen de bijdragen in het levensonderhoud voor aftrek in aanmerking komen als sprake is van in rechte vorderbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen die berusten op een dringende morele verplichting tot voorziening in het levensonderhoud. Uit de brief van mevrouw [A] maak ik op dat er niets is vastgelegd met betrekking tot de bijdragen in het levensonderhoud die u betaalt. Dit doet u naar uw draagkracht. Naar mijn mening is er in dit geval geen sprake van in rechte vorderbare periodieke uitkeringen of verstrekkingen. Ik sta daarom geen bedrag in aftrek toe voor betaalde alimentatie en andere onderhoudsverplichtingen. Wel ben ik van mening dat de beschikking gewijzigde heffingsgrondslagen niet juist is vastgesteld. Bij u is sprake van een positief saldo eigen woning van € 183. U hebt recht op aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld voor dit bedrag. Hier is geen rekening mee gehouden. Ik zal deze aftrek daarom alsnog toepassen. Het verzamelinkomen wordt € 29.273.

Voor de volledigheid geef ik aan dat kosten voor een bril met ingang van 2009 niet meer aftrekbaar zijn als specifieke zorgkosten. Daarnaast behoort mevrouw [A] niet tot de kring van personen waarvoor u specifieke zorgkosten in aftrek kont brengen.

Bovenstaande heb ik vermeld in mijn brief van 12 mei 2021. Ik heb op 20 mei 2021 een reactie van u ontvangen. Herin geeft u aan dat u zich moreel verplicht voelt om bij te dragen in de kosten van levensonderhoud van mevrouw [A] omdat zij anders honger zou lijden. U stelt dat u in het overzicht inkomsten en aftrekposten 2017 nergens het woord morele verplichting tegen bent gekomen. U hebt een pagina uit dit overzicht meegestuurd. U verzoekt om een herziening van mijn mening inzake de betaalde onderhoudsverplichtingen.

Artikel 6.3 lid 1 Wet inkomstenbelasting 2001 bepaalt welke onderhoudsverplichtingen voor aftrek in aanmerking komen. Voor personen die ongehuwd hebben samengewoond kunnen alleen in rechte vorderbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen die berusten op een dringende morele verplichting tot voorziening in het levensonderhoud voor aftrek in aanmerking komen (Artikel 6.3 lid 1 sub f Wet inkomstenbelasting 2001). Daarnaast heb ik te weinig informatie om te kunnen beoordelen of de kosten op u gedrukt hebben. Mijn standpunt blijft dan ook onveranderd. Daarom heb ik besloten om overeenkomstig mijn brief van 12 mei 2021 te beslissen op uw verzoek.

Ik wijs uw verzoek gedeeltelijk toe.”

De Inspecteur heeft met dagtekening 15 juni 2021 overeenkomstig de in 2.7 vermelde beslissing een verminderingsbeschikking IB/PVV voor het jaar 2017 gegeven.

Belanghebbende heeft bij brief met dagtekening 20 juli 2021 een bankafschrift van een op zijn naam gestelde bankrekening overgelegd waaruit blijkt dat op 11 december 2016 in [buitenlandse plaats] opnames van de bankrekening zijn gedaan. Het gaat om bedragen van respectievelijk € 132,18 en € 130,02.

3. De Rechtbank heeft geoordeeld, waarbij belanghebbende is aangeduid als eiser en de Inspecteur als verweerder:

“5. Uit artikel 6.1, tweede lid, onderdeel a, van de Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) volgt dat de persoonsgebonden aftrek onder andere bestaat uit uitgaven voor onderhoudsverplichtingen. Deze zijn omschreven in artikel 6.3, eerste lid, van de Wet IB 2001. Deze bepaling luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

“1. Onderhoudsverplichtingen zijn:

a. periodieke uitkeringen en verstrekkingen op grond van een rechtstreeks uit het familierecht voortvloeiende verplichting, tenzij deze worden gedaan aan bloed- of aanverwanten in de rechte lijn of in de tweede graad van de zijlijn;

[…]

f. in rechte vorderbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen die berusten op een dringende morele verplichting tot voorziening in het levensonderhoud.”

6. Zowel voor toepassing van artikel 6.3, eerste lid, letter a, van de Wet IB 2001 als artikel 6.3, eerste lid, letter f, van de Wet IB 2001 moet sprake zijn van een rechtens afdwingbare verplichting. Dit geldt dus specifiek ook voor de periodieke uitkeringen en verstrekkingen die berusten op een dringende morele verplichting tot voorziening in het levensonderhoud; die komen alleen voor aftrek in aanmerking indien die verplichting is omgezet in een rechtens afdwingbare verbintenis.[1]

7. Op eiser, die de aftrek claimt, rust de bewijslast aannemelijk te maken dat de door hem gestelde betaling van € 4.800 berust op een jegens de ex-partner bestaande onderhoudsverplichting als bedoeld in artikel 6.3, eerste lid, van de Wet IB 2001. Aangezien eiser en de ex-partner niet gehuwd zijn geweest, is van een rechtstreeks uit het familierecht voortvloeiende verplichting (die moet blijken uit een rechterlijke uitspraak of een echtscheidingsconvenant) sowieso geen sprake. Eiser heeft niet aannemelijk gemaakt dat hij de ex-partner geld heeft geschonken op basis van een rechtens afdwingbare verplichting. In tegendeel, uit de schriftelijke verklaring van de ex-partner valt juist af te leiden dat géén sprake is van een contractueel vastgelegde verplichting maar dat het aan eiser is om te bepalen of en tot welk bedrag hij kan en wil bijdragen in het levensonderhoud van de ex-partner. Dit betekent dat geen sprake is van uitgaven voor onderhoudsverplichtingen in vorenbedoelde zin waarvoor recht op aftrek bestaat. Verweerder heeft de aftrek dus terecht geweigerd.

8. Eiser heeft verder aangevoerd dat de Belastingdienst handelt in strijd met zijn eigen uitlatingen, namelijk: “het maakt niet uit of u de partneralimentatie via de rechter of onderling met uw ex-partner heb geregeld.” Voor zover de rechtbank begrijpt, verwijst eiser hiermee naar een zin opgenomen in (toelichting bij) de aangifte IB/PVV 2017 dan wel vermeld op de website van de Belastingdienst. De rechtbank vat deze beroepsgrond op als een beroep op het vertrouwensbeginsel. De rechtbank verwerpt dit beroep op het vertrouwensbeginsel. Daartoe overweegt de rechtbank dat in de aangehaalde passage niet staat te lezen dat wel recht op aftrek bestaat in een geval als dit, waarbij niet alleen geen sprake is van een rechterlijke uitspraak maar óók geen sprake is van een omzetting van een morele verplichting naar een rechtens afdwingbare verplichting. Daarom heeft eiser daaraan niet het in rechte te beschermen vertrouwen kunnen ontlenen dat die laatste voorwaarde in zijn geval niet zou gelden. Eiser heeft de bewuste passage naar het oordeel van de rechtbank redelijkerwijs ook niet zo uit mogen leggen. Dat overigens sprake is van een toezegging of uitlating waaraan eiser vertrouwen heeft mogen ontlenen, is gesteld noch gebleken.

9. Tegen de in rekening gebrachte belastingrente heeft eiser geen afzonderlijke gronden aangevoerd. Gesteld noch gebleken is dat de belastingrente naar een onjuist bedrag of in strijd met enige regel van geschreven of ongeschreven recht in rekening is gebracht.

10. Gelet op wat hiervoor is overwogen, dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

Proceskosten

11. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

(…)

[1] Zie ook Hoge Raad 11 oktober 2013, nr. 12/01949, ECLI:NL:HR:2013:836.”

In geschil is of belanghebbende recht heeft op aftrek van kosten voor het levensonderhoud van de ex-partner. Verder is in geschil of sprake is van schending van het vertrouwensbeginsel.

Belanghebbende beantwoordt beide vragen bevestigend. De Inspecteur is de tegengestelde mening toegedaan.

Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en de uitspraak op bezwaar, tot vermindering van de aanslag en tot dienovereenkomstige vermindering van de beschikking belastingrente.

De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

Wettelijk kader

6. Het Hof ziet geen aanleiding voor een veroordeling in de proceskosten.

Het Gerechtshof bevestigt de uitspraak van de Rechtbank.

Deze uitspraak is vastgesteld door Chr.Th.P.M. Zandhuis, R.A. Bosman en M.J.M. van der Weijden, in tegenwoordigheid van de griffier J. Azmi Shenouda. De beslissing is op 31 oktober 2023 in het openbaar uitgesproken.

aangetekend aan

partijen verzonden:

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden via het webportaal van de Hoge Raad www.hogeraad.nl.

Bepaalde personen die niet worden vertegenwoordigd door een gemachtigde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, mogen per post beroep in cassatie stellen. Dit zijn natuurlijke personen en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Als zij geen gebruik willen maken van digitaal procederen kunnen deze personen het beroepschrift in cassatie sturen aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag.

Alle andere personen en gemachtigden die beroepsmatig rechtsbijstand verlenen, zijn in beginsel verplicht digitaal te procederen (zie www.hogeraad.nl).

Bij het instellen van beroep in cassatie moet het volgende in acht worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak gevoegd;

2 - (alleen bij procederen op papier) het beroepschrift moet ondertekend zijn;

3 - het beroepschrift moet ten minste het volgende vermelden:

a. - de naam en het adres van de indiener;

b. - de dagtekening;

c. - de vermelding van de uitspraak waartegen het beroep in cassatie is gericht;

d. - de gronden van het beroep in cassatie.

Voor het instellen van beroep in cassatie is griffierecht verschuldigd. Na het instellen van beroep in cassatie ontvangt de indiener een nota griffierecht van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan de Hoge Raad verzocht worden om de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.