Opzet en schuld zijn de subjectieve bestanddelen van een misdrijf en maken tezamen de subjectieve zijde (‘mens rea’) van een misdrijf uit.
Het enkele verrichten van een delictsgedraging of het veroorzaken van een door de wetgever niet gewild gevolg (‘actus reus’ of ‘guilty act’) is voor strafrechtelijke aansprakelijkheid niet voldoende; de dader dient daarnaast ook een ‘guilty mind’ (mens rea) te hebben. Opzet en schuld zijn de subjectieve bestanddelen van een misdrijf en maken tezamen de subjectieve zijde (‘mens rea’) daarvan uit. Voor de relatief ernstige delicten is opzet vereist, waarbij het zogenaamde ‘voorwaardelijk opzet’ (kansopzet) de ondergrens vormt: iemand handelt reeds opzettelijk wanneer hij bewust de aanmerkelijke kans aanvaard op een bepaald gevolg (of omstandigheid) aanvaardt.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Er is geen artikel waarin opzet is beschreven. Opzet is terug te vinden in talloze artikelen, zoals:
mr. R. ter Haar
Meer over mr. R. ter Haar
mr. S.E. van den Brink
Meer over mr. S.E. van den Brink
Opzet en schuld zijn de subjectieve bestanddelen van een misdrijf en maken tezamen de subjectieve zijde (‘mens rea’) van een misdrijf uit.
Het enkele verrichten van een delictsgedraging of het veroorzaken van een door de wetgever niet gewild gevolg (‘actus reus’ of ‘guilty act’) is voor strafrechtelijke aansprakelijkheid niet voldoende; de dader dient daarnaast ook een ‘guilty mind’ (mens rea) te hebben. Opzet en schuld zijn de subjectieve bestanddelen van een misdrijf en maken tezamen de subjectieve zijde (‘mens rea’) daarvan uit. Voor de relatief ernstige delicten is opzet vereist, waarbij het zogenaamde ‘voorwaardelijk opzet’ (kansopzet) de ondergrens vormt: iemand handelt reeds opzettelijk wanneer hij bewust de aanmerkelijke kans aanvaard op een bepaald gevolg (of omstandigheid) aanvaardt.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Er is geen artikel waarin opzet is beschreven. Opzet is terug te vinden in talloze artikelen, zoals:
Art. 287 wetboek van strafrecht
Art. 416 wetboek van strafrecht
Art. 350 wetboek van strafrecht
Standaardarrest
HR 25 maart 2003, ECLI:NL:HR:2003:AE9049, NJ 2003/552 m.nt. Buruma (HIV-I)
HR 29 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:718,NJ 2019/103 m.nt. Wolswijk (Aanmerkelijke kans)
Belangrijkste uitspraken
HR 19 november 2019, ECLI:NL:HR:2019:1804: voorwaardelijk opzet op zware mishandeling?
HR 29 maart 2019, ECLI:NL:HR:2019:384, NJ 2019/150: voorwaardelijk opzet op de dood.
HR 29 januari 2019, ECLI:NL:HR:2019:122: voorwaardelijk opzet op zware mishandeling?
Literatuur
A.A. van Dijk, Strafrechtelijke aansprakelijkheid heroverwogen: over opzet, schuld, schulduitsluitingsgronden en straf (diss. Groningen), Apeldoorn: Maklu Uitgevers 2008.
A.A. van Dijk, Opzet, kans en keuzes. Een analyse van doodslag in het verkeer, Zutphen: Paris 2017.
R. ter Haar e.a., ‘De subjectieve bestanddelen opzet en culpa: een bespreking van enkele lastige kwesties’, TPWS 2016/39.
F. de Jong, ‘Opzet en causaliteit, of: het ‘algemeen-menselijke’ karakter van het strafrechtelijke opzetbegrip’, DD 2019/11.
J. de Hullu, De subjectieve zijde van een strafbaar feit, in: Materieel strafrecht 2018/IV.
Naslag
A.J. Machielse, Opzet, in: Noyon/Langemeijer/Remmelink Wetboek van Strafrecht, Inleiding, nr. 5
Verwante onderwerpen
Schuld