De tweetrapsmaking in de Successiewet

De tweetrapsmaking in de Successiewet

Rogier Pak

id-ad7d8721-6d80-4542-98d0-2e7b1e4e84c2

Rogier Pak is werkzaam als fiscalist bij de Belastingdienst Grote Ondernemingen / Team Zeer Vermogende Personen (ZVP).

Via een tweetrapsmaking beschikt een erflater twee keer over zijn nalatenschap. De Successiewet bevat specifieke regels voor de waardering van goederen die met toepassing van een tweetrapsmaking worden verkregen en de belastingheffing hierover.

Civielrechtelijke aspecten van een tweetrapsmaking

Via een tweetrapmaking beschikt de erflater (insteller) twee keer over zijn nalatenschap. De insteller benoemt:

een erfgenaam onder een ontbindende voorwaarde (de bezwaarde - eerste trap); en

een erfgenaam onder de opschortende voorwaarde (de verwachter - tweede trap) dat hij het moment van het eindigen van het recht van de bezwaarde overleeft.

De tweetrapsmaking biedt verschillende estate planningsmogelijkheden.

De tweetrapsmaking in de Successiewet

Zowel de bezwaarde als de verwachter verkrijgt van de insteller. Hierdoor is sprake van dubbele heffing. Teruggave van de eerder betaalde belasting is niet mogelijk. Desondanks kan met de tweetrapsmaking wel een tariefsvoordeel worden bereikt in (inter)nationale situaties.

In de Successiewet geldt de ontbindende voorwaarde waaronder de bezwaarde verkrijgt niet als waardedrukkende factor. Voor de aard en omvang van de verkrijging door de verwachter wordt aangesloten bij het moment dat zijn genot aanvangt. Indien een verwachter ondernemingsvermogen verkrijgt, is de Belastingdienst van mening dat de bezitseis voor toepassing van de BOR niet vanuit de bezwaarde, maar vanuit de insteller moet worden bezien.

Een tweetrapsschenking wordt in de Successiewet op vergelijkbare wijze behandeld als een tweetrapsmaking.

Documenten bij dit thema

Kennisgroepstandpunt Belastingdienst 6 juni 2023, KG:063:2023:16, Giftbegrip, tweetrapsmaking en afstand bezwaard vermogen, V-N 2023/36.16

Kennisgroepstandpunt Belastingdienst 25 juli 2023, KG:063:2023:28, Tweetrapsmaking en de dertig-dagenbepaling van artikel 53, vierde lid, SW, V-N 2023/36.17

Rechtbank Gelderland 11 oktober 2017, nr. C/05/316273 / HZ ZA 17-106, ECLI:NL:RBGEL:2017:6592, RN 2018/28

Hof Arnhem-Leeuwarden 1 mei 2018, nr. 200.206.833, ECLI:NL:GHARL:2018:4125

Conclusie Advocaat-Generaal Hoge Raad 7 juli 2023, nr. 22/04585, ECLI:NL:PHR:2023:660, V-N 2023/38.6

Rechtbank Overijsel 5 juni 2024, nr. C/08/288937 / HZ ZA 22-417, ECLI:NL:RBOVE:2024:2983

Tweetrapsmaking en de BOR - Geen grip op het bezit van ondernemingsvermogen, J.J.J.M. Sturme en M.M.J. Schuurman-van Nifterik, WPNR 2024/7451

Het fideicommis in fiscalibus - drie ontwikkelingen, R.E. Brinkman, WPNR 2024/7443

Bezwaarden en verwachters van een fideicommis: over aanvaarden en verwerpen, de legitieme portie, tijd en meerdere overgangen, R.E. Brinkman, KWEP 2023/19

Hardheidsclausule voor BOR-schenkbelasting bij tweetrapsschenking, 21 april 2023, V-N 2023/28.12

Gevolgen voor het aanmerkelijk belang bij het overlijden van een bezwaarde erfgenaam, B.B.A. de Kroon, KWEP 2023/14

Successierechtelijke gevolgen van het fideï-commis, W.R. Kooiman, KWEP 2023/2

Handboek Estate Planning, B.M.E.M. Schols, F.W.J.M. Schols, W. Burgerhart

Wegwijs Successiewet, F. Sonneveldt

Het fideicommis en de ab-heffing, R.E. Brinkman, FTV 2022/12

Over tweetrapsbepalingen en het doen van afstand door de bezwaarde, B.B.A. de Kroon, KWEP 2021/2

Boerenplaatsje-clausules in zwaar weer?, W.R. Kooiman, FBN 2020/27, DJ 2020/1590

Het beëindigen van fideicommissaire rechtsverhoudingen, civiel en fiscaal (I en II), W. Burgerhart en R.E. Brinkman, WPNR 2019/7238 en WPNR 2019/7239

Beschouwingen over het fideï-commis naar aanleiding van een bijzondere uitspraak, R.E. Brinkman, FTV 2019/4

Bijlage bij besluit van de staatssecretaris van Financiën op Wob-verzoek bedrijfsopvolgingsregeling, van 23 juli 2018, nr. 2018-0000119906, p. 29, V-N 2018/59.11, casus 21

Het fideicommis en de dertigdagenclausule, R.E. Brinkman, WPNR 2018/7204

Tweetrapsmaking/tweetrapsschenking (fideï-commis) en aanmerkelijk belang, R.P.C. Cornelisse, WFR 2017/81

Tweetrapsmaking: mogelijkheden en valkuilen, I.I.L. Bak, KWEP 2009/3

Over het graf heen: fideï-commissaire making of tweetrapsmaking, A.H.N. Stollenwerck, FTV 2007/25

Fiscale Encyclopedie De Vakstudie Successiewet, art. 21 Successiewet 1956, Aant. 11 bij Lid 2 en lid 4 Waardering bij tweetrapsmaking en tweetrapsschenking

Fiscale Encyclopedie De Vakstudie Successiewet, Bedrijfsopvolging (BOR)

Cursus Belastingrecht Schenk- en erfbelasting, S&E.8.2.0 Tweetrapsmakingen (art. 21 lid 2 en 4), I.J.F.A. van Vijfeijken & N.C.G. Gubbels

Cursus Belastingrecht, Bedrijfsopvolging bij kapitaalvennootschapen, M.J. Hoogeveen