Energietransitie is een beleidsdoel van de internationale gemeenschap, neergelegd in het Klimaatakkoord van Parijs, om van fossiele brandstoffen naar volledig duurzame energiebronnen zoals zonne-, en windenergie over te stappen. Het daarvan afgeleide nationale, regionale en lokale energietransitiebeleid omvat regelgeving en regeltoepassing, welke laatste mede tot uiting komt in rechtspraak. Voor zover voor het omgevingsrecht van belang omvat energietransitie onder andere het plaatsen van windmolens, de toepassing van solartechnieken, bio-energie en het gebruik van aardwarmte. In de toekomst komen daar technieken bij die nu nog verder doorontwikkeld moeten worden, zoals waterstof en thorium.
Dit artikel geeft een beknopt overzicht van beleid en van de regelgeving die relevant is voor de energietransitie, alsmede van over verschillende aspecten van energietransitie gevormde jurisprudentie die de neerslag is van concrete maatregelen en besluiten in de sfeer van de ruimtelijke ordening c.q. het omgevingsbeleid. Deze jurisprudentie kan van nut zijn bij het onderbouwen van concrete plannen en projecten en voor het in aanmerking komen voor planschade of nadeelcompensatie.
In de in 2014 door het Kabinet vastgestelde Structuurvisie Wind Op Land (SvWOL) zijn de beleidsuitgangspunten geformuleerd voor de in Europees verband afgesproken doelstelling om in 2020 14% duurzame energie te realiseren en de CO2-uitstoot met 20% te reduceren ten opzichte van 1990. Windenergie op land heeft in 2020 volgens het Energierapport 2011 een potentie van ongeveer 6.000 MW opgesteld vermogen. Op dit rijksbeleid zijn provinciale omgevingsvisies gebaseerd en zijn gebieden aangewezen die in aanmerking komen voor de realisering van windparken.
Algemene regels zijn gegeven in de Elektriciteitswet 1998, de Wet milieubeheer (milieueffectrapportage), de Crisis- en herstelwet waarin voor windparken tot 100 MW is bepaald dat Provinciale Staten bevoegd gezag zijn, en het Activiteitenbesluit milieubeheer. Ter zake van de toepassing van zonne-energie en van geothermische energie, bestaat nog nauwelijks regelgeving.
Co van Zundert
Dr. Co (J.W.) van Zundert was voorheen universitair hoofddocent omgevingsrecht aan de Universiteit Twente
Auteur bij Wolters Kluwer
Energietransitie is een beleidsdoel van de internationale gemeenschap, neergelegd in het Klimaatakkoord van Parijs, om van fossiele brandstoffen naar volledig duurzame energiebronnen zoals zonne-, en windenergie over te stappen. Het daarvan afgeleide nationale, regionale en lokale energietransitiebeleid omvat regelgeving en regeltoepassing, welke laatste mede tot uiting komt in rechtspraak. Voor zover voor het omgevingsrecht van belang omvat energietransitie onder andere het plaatsen van windmolens, de toepassing van solartechnieken, bio-energie en het gebruik van aardwarmte. In de toekomst komen daar technieken bij die nu nog verder doorontwikkeld moeten worden, zoals waterstof en thorium.
Dit artikel geeft een beknopt overzicht van beleid en van de regelgeving die relevant is voor de energietransitie, alsmede van over verschillende aspecten van energietransitie gevormde jurisprudentie die de neerslag is van concrete maatregelen en besluiten in de sfeer van de ruimtelijke ordening c.q. het omgevingsbeleid. Deze jurisprudentie kan van nut zijn bij het onderbouwen van concrete plannen en projecten en voor het in aanmerking komen voor planschade of nadeelcompensatie.
In de in 2014 door het Kabinet vastgestelde Structuurvisie Wind Op Land (SvWOL) zijn de beleidsuitgangspunten geformuleerd voor de in Europees verband afgesproken doelstelling om in 2020 14% duurzame energie te realiseren en de CO2-uitstoot met 20% te reduceren ten opzichte van 1990. Windenergie op land heeft in 2020 volgens het Energierapport 2011 een potentie van ongeveer 6.000 MW opgesteld vermogen. Op dit rijksbeleid zijn provinciale omgevingsvisies gebaseerd en zijn gebieden aangewezen die in aanmerking komen voor de realisering van windparken.
Algemene regels zijn gegeven in de Elektriciteitswet 1998, de Wet milieubeheer (milieueffectrapportage), de Crisis- en herstelwet waarin voor windparken tot 100 MW is bepaald dat Provinciale Staten bevoegd gezag zijn, en het Activiteitenbesluit milieubeheer. Ter zake van de toepassing van zonne-energie en van geothermische energie, bestaat nog nauwelijks regelgeving.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Klimaatakkoord van Parijs
Elektriciteitswet 1998
Mijnbouwwet
Wet milieubeheer
Besluit milieu-effectrapportage 1994
Paragraaf 3.2.3 Activiteitenbesluit milieubeheer
Artikel 3.14a, lid 1, Activiteitenbesluit milieubeheer
Artikel 3.15a, lid 1 en lid 2, Activiteitenbesluit milieubeheer
Artikel 3.12, lid 1 Regeling algemene regels voor inrichtingen milieubeheer
Beleidsregels tegemoetkoming geluidsanering windturbines
Artikel 6.2 Wet ruimtelijke ordening
Artikel 8:69a Algemene wet bestuursrecht
Belangrijkste uitspraken
ABRvS 6 juni 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1847
ABRvS 25 april 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1398, Milieurecht Totaal 2018/6786, ABkort 2018/212, NJB 2018/1006
Rechtbank Zeeland-West-Brabant 18 april 2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:2637
ABRvS 11 april 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1223
ABRvS 4 april 2018, ECLI:NL:RVS:2018:1146, Module Ruimtelijke ordening 2018/7959, ABkort 2018/187, Milieurecht Totaal 2018/6779, Omgevingsvergunning in de praktijk 2018/7849
ABRvS 14 maart 2018, ECLI:NL:RVS:2018:869, NJB 2018/706
ABRvS 21 februari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:616, NJB 2018/601, ABkort 2018/118, Milieurecht Totaal 2018/6770
Rechtbank Noord-Nederland 9 februari 2018, ECLI:NL:RBNNE:2018:429
Rechtbank Gelderland 2 februari 2018, ECLI:NL:RBGEL:2018:467 en ECLI:NL:RBGEL:2018:471
ABRvS 24 januari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:219, O&A 2018/4, TBR 2018/44
ABRvS 24 januari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:197, Milieurecht Totaal 2018/6735
ABRvS 24 januari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:168, Module Ruimtelijke ordening 2018/7914, AB 2018/79, BR 2018/29, Milieurecht Totaal 2018/6734
ABRvS 21 december 2017, ECLI:NL:RVS:2017:3544
ABRvS 20 december 2017, ECLI:NL:RVS:2017:3504, Milieurecht Totaal 2018/6726
ABRvS 15 november 2017 ECLI:NL:RVS:2017:3126, BA 2017/318, NJB 2017/2238, ABkort 2017/369, Milieurecht Totaal 2017/6710, Module Ruimtelijke ordening 2017/7878
ABRvS 26 juli 2017, ECLI:NL:RVS:2017:2025Module Ruimtelijke ordening 2017/7837
Rechtbank Noord Nederland 14 juli 2017, ECLI:NL:RBNNE:2017:2784, Gst. 2017/184
ABRvS 21 juni 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1637, Module Ruimtelijke ordening 2017/7835, TBR 2017/182
Rechtbank Overijssel 15 november 2016, ECLI:NL:RBOVE:2016:4470
ABRvS 28 september 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2582, AB 2016/399, Gst. 2017/11, NJB 2016/1961, O&A 2016/60, Module Ruimtelijke ordening 2016/7660
ABRvS 13 juli 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1989, Module Ruimtelijke ordening 2016/7587
ABRvS 23 september 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2982, AB 2015/44, Milieurecht Totaal 2015/6266, Omgevingsvergunning in de praktijk 2015/7125
ABRvS 16 september 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2927, AB 2015/430, BR 2015/110, BA 2015/229, NJB 2015/1807, Module Ruimtelijke ordening 2015/7377
Rechtbank Oost Brabant 8 september 2015, ECLI:NL:RBOBR:2015:5279
ABRvS 27 mei 2015, ECLI:NL:RVS:2015:1621, Gst. 2015/83, Omgevingsvergunning in de praktijk 2015/6953, Omgevingsvergunning in de praktijk 2015/6954, Omgevingsvergunning in de praktijk 2015/6955
Rechtbank Gelderland 29 april 2015, ECLI:NL:RBGEL:2015:2832, NTE 2015/34
ABRvS 26 november 2014, ECLI:NL:RVS:2014:4264, Milieurecht Totaal 2017/6578
ABRvS 11 juni 2014, ECLI:NL:RVS:2014:2252, Milieurecht Totaal 2014/2738, Omgevingsvergunning in de praktijk 2014/2062, ABkort 2014/248
ABRvS 29 januari 2014, ECLI:NL:RVS:2014:193, Gst. 2014/32
ABRvS 12 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5895
ABRvS 21 november 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY4363
ABRvS 8 februari 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BV3215, Milieurecht Totaal 2012/5724, Omgevingsvergunning in de praktijk 2012/2890, Omgevingsvergunning in de praktijk 2013/3966, Omgevingsvergunning in de praktijk 2013/6821
ABRvS 13 juli 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR1456, ABkort 2011/293
Rechtbank Middelburg 23 december 2010, ECLI:NL:RBMID:2010:BP6859, BR 2011/79
ABRvS 14 november 2007, ECLI:NL:RVS:2007:BB7798, Milieurecht Totaal 2007/4643, Module Ruimtelijke ordening 2007/1179, Omgevingsvergunning in de praktijk 2007/2777
Literatuur
E. Visser, Naar een CO2-arme energievoorziening, Benut het potentieel van de Omgevingswet!, in: Nederlands Juristenblad 2017/207
K.L.G. Berger en W.L.J. KremerZonnepanelen: stimuleringsmaatregelen en verhuurscenario’s, in: Bouwrecht 2017/19
P.F.M. Dijkshoorn, mr. T.J.W. Quispel en mr. P.J.D. Jacobs, De SDE+, een grote plus voor groen energiebeleid?, in: Milieu en Recht 2017/16
A.Ch. Fortgens, Ruimte voor Energie (Ruimtelijke procedures voor energie-infrastructuurprojecten), in: Bouwrecht 2015/19
G.C.W. van der Feltz, Wet windenergie op zee, in: Milieu en Recht 2015/16
R.J.J. Aerts, Windturbines en externe veiligheid, in: Milieu en Recht 2014/65
M.M. Kaajan en E.M.N. Noordover, Windparken en leefomgeving: een toelichting op enkele angels uit de besluitvorming, in: Bouwrecht 2013/134
E.M.N. Noordover en A. ten Veen 'Gaan de wieken sneller draaien met de structuurvisie Wind op Land?', in: Bouwrecht 2013/89
Naslag
C.A. Janssen, Lexplicatie, Bronnen en citaten bij: Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, paragraaf 3.2.3.
C.A. Janssen, Lexplicatie, Bronnen en citaten bij: Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, artikel 3.14a.
C.A. Janssen, Lexplicatie, Bronnen en citaten bij: Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, artikel 3.15a.
C.A. Janssen, Lexplicatie, Bronnen en citaten bij: Regeling algemene regels voor inrichtingen milieubeheer, artikel 3.12.
H.D. Koppen, Geluid van windturbines, Module Geluid en luchtkwaliteit
N. Heemskerk, Industrielawaai , Module Geluid en luchtkwaliteit
S.C. Kortekaas, Energie, Omgevingsvergunning in de praktijk
L.F.C.M Tonnaer, Energie, Omgevingsvergunning in de praktijk
S.C. Kortekaas, Duurzame energie, Omgevingsvergunning in de praktijk
S.C. Kortekaas, Windenergie, Omgevingsvergunning in de praktijk
S.C. Kortekaas, Geluid en trillingen, Omgevingsvergunning in de praktijk
S.C. Kortekaas, Lichthinder, Omgevingsvergunning in de praktijk
W. van Hemert, Licht, Omgevingsvergunning in de praktijk
Verwante onderwerpen
Planschade