De fiscale eenheid in de Vpb bij grensoverschrijdende situaties

De fiscale eenheid in de Vpb bij grensoverschrijdende situaties

Frank Elsweier

id-33df8463-1336-4e4f-99eb-47779cda67e9

Tilburg University – Universitair docent en onderzoeker

EY Belastingadviseurs – Belastingadviseur, Kennisbeheer en Bureau Vaktechniek

Een grensoverschrijdende fiscale eenheid met buitenlandse lichamen zonder vaste inrichting in Nederland is niet mogelijk. Wel kan er een zogenoemde Papillon fiscale eenheid worden gevormd. Toepassing van de per-element-benadering door Nederlandse vennootschappen met een buitenlandse dochter is gerepareerd door de Wet spoedreparatie fiscale eenheid.

Geen grensoverschrijdende fiscale eenheid (X Holding)

Buitenlandse lichamen (zonder vaste inrichting in Nederland) kunnen niet in het Nederlandse fiscale eenheidsregime worden opgenomen en dat zou mogelijk in strijd zijn met het EU-recht. De vraag naar de verenigbaarheid van het fiscale eenheidsregime met de vrijheid van vestiging is voorgelegd aan het Europese Hof van Justitie. Deze besliste eerder in de zogenoemde X Holding zaak, dat het weren van in het buitenland gevestigde dochtermaatschappijen uit een fiscale eenheid niet in strijd is met het EU-recht. Op dat punt lijkt de Nederlandse regeling dus EU-proof.

Wet aanpassing fiscale eenheid (Papillon)

De op 9 december 2016 in werking getreden Wet aanpassing fiscale eenheid brengt enkele belangrijke wijzigingen aan in het fiscale eenheidsregime. Aanleiding voor deze wet is een uitspraak van het Europese Hof van Justitie omtrent zogenoemde Papillon fiscale eenheden. Het Hof oordeelde dat het mogelijk zou moeten zijn een fiscale eenheid te vormen tussen Nederlandse zustermaatschappijen met een in de EU/EER gevestigde topmaatschappij en tussen Nederlandse moeder- en kleindochtermaatschappijen met een in de EU/EER gevestigde tussenmaatschappij.

Per-element-benadering

Op 22 februari 2018 besliste het Europese hof van Justitie dat Nederland de per-element-benadering moet toepassen in het fiscale eenheidsregime. Dit betekent dat Nederland specifieke, individuele voordelen van het fiscale eenheidsregime niet mag beperken tot Nederlandse concerns. Het voordeel van de ‘opgaan in'-gedachte moet in sommige gevallen ook worden toegepast op een Nederlandse vennootschap met een buitenlandse dochter. Specifiek was de weigering van renteaftrek op grond van art. 10a Wet VPB 1969 in strijd met EU-recht. De staatssecretaris heeft – om grondslaguitholling en budgettaire derving te voorkomen – bij de Wet spoedreparatie fiscale eenheid zogenoemde spoedmaatregelen ingevoerd.

De spoedreparatie houdt in dat voor de toepassing van bepaalde regelingen voortaan gedaan zal moeten worden alsof er geen fiscale eenheid bestaat. De spoedreparatie is bedoeld als tijdelijke maatregel. Binnen afzienbare termijn moet er een toekomstbestendige groepsregeling komen. De staatssecretaris heeft daarbij al laten weten niets te zien in een grensoverschrijdend fiscale eenheidsregime.

Op 15 september 2020 stelde de staatssecretaris een nieuwe groepsregeling in de vennootschapsbelasting voor, maar in juni 2022 werd aangegeven dat het kabinet dit plan niet zal uitvoeren. Het is onwaarschijnlijk dat de nieuwe regering dit als prioriteit zal beschouwen, waardoor de toekomst van het fiscale eenheidsregime onzeker blijft.

Documenten bij dit thema

Artikel 15 Wet VPB 1969

Ministerie van Financiën, 17 juni 2019, start internetconsultatie nieuwe groepsregeling in VPB, V-N 2019/35.12

Brief Staatssecretaris van Financiën van 15 september 2020, nr. 2020-0000168588, stand van zaken nieuwe groepsregeling, V-N 2020/51.6

Brief Staatssecretaris van Financiën van 3 juni 2022, nr. 2022-0000132565, bijlage 1, V-N 2022/30.3

Brief Staatssecretaris van Financiën 20 maart 2018, nr. 2018-000 0038989, V-N 2018/16.13, TaxVisions editie 30 maart 2018

HvJ EU, Eerste kamer, 22 februari 2018, zaaknrs. C-398/16 en C-399/16, ECLI:EU:C:2018:110, BNB 2018/92, V-N 2018/11.14, TaxVisions, editie 2 maart 2018

HvJ EU 12 juni 2014, zaaknr. C 39/13, C 40/13 en C 41/13 ECLI:EU:C:2014:1528 (SCA Group Holding BV1 and others), BNB 2014/216, V-N 2014/30.9

HvJ EU 2 september 2015, zaaknr. C-386/14, ECLI:EU:C:2015:524 (Groupe Steria), BNB 2015/223, V-N 2015/44.11, TaxVisions editie 18 september 2015

Hof Amsterdam 11 december 2014, nr. 11/00180bis, ECLI:NL:GHAMS:2014:5186, V-N 2015/7.11

HvJ EU 25 februari 2010, zaaknr. C-337/08, ECLI:EU:C:2010:89 (X Holding), BNB 2010/166, V-N 2010/12.19, FED 2010/51, NJB 2010, 553

HvJ EU 27 november 2008, zaaknr. C-418/07, ECLI:EU:C:2008:659 (Société Papillon), V-N 2008/59.20, FED 2009/6, NJ 2009, 135

VPB Gids 2024, Fiscale eenheid, VPBG 2024/10.1

Hoofdzaken Vennootschapsbelasting, F.J. Elsweier & S.A. Stevens, Deventer: 19e druk, Kluwer 2024, hoofdstuk 9

Ontwikkelingen inzake de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting, A.W. Hofman, WFR 2022/201

Spoedreparatie fiscale eenheid, art. 20a Wet VPB 1969 en onderlinge rechtsverhoudingen: een ‘15Ah-erlebnis’, G.C. van der Burgt en mr. M.H.C. Ruijschop, WFR 2022/12

Fiscale eenheid en de vrijheid van vestiging: nog niet uitgepraat?, J. van Poppel en K. Schriek, MBB 2020/45

Enkele aandachtspunten bij het ontwerpen van een verliesoverdrachtsregeling in de vennootschapsbelasting?, Q.W.J.C.H. Kok, WFR 2020/158

Recente ontwikkelingen ten aanzien van de fiscale eenheid vennootschapsbelasting, A.C.P. Bobeldijk, NTFRB 2020/9

Spoedreparatie en fiscale eenheid: van wegdenken tot spoorzoeken, G.C. van der Burgt, L.S. Rijff & M.H.C. Ruijschop, MBB 2018/07/08, p. 272-302

Blauwdruk voor een grensoverschrijdende fiscale eenheid in de vennootschapsbelasting, Q.W.J.C.H. Kok en R.J. de Vries, WFR 2018/37

Wijzigingen in het regime van de fiscale eenheid (FA nr. 25) 2017/1, M.J.A. Boer & J.N. Bouwman, Deventer: Wolters Kluwer 2017

Wet aanpassing fiscale eenheid, M.H.J. Buur en G.I. van Eijk, NTFRA 2017/6

De fiscale eenheid in de vennootschapsbelasting in EU-rechtelijk perspectief, Q.W.J.C.H. Kok, TFO 2016/146.1

Een vergelijking van de fiscale eenheidsregimes binnen Europa en hun verenigbaarheid met het EU-recht, R. Offermans, TFO 2016/146.2

De Vakstudie Vennootschapsbelasting,​ ​commentaar​ op ​art. 15​ Wet op de vennootschapsbelasting 1969

De Vakstudie Vennootschapsbelasting, De fiscale eenheid in de Vpb